Smart Contract là gì? Cơ chế hoạt động của hợp đồng thông minh

Smart Contract là gì vốn là câu hỏi chung của nhiều nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường tài chính. Còn với những nhà đầu tư giàu kinh nghiệm thì thuật ngữ này không mấy xa lạ đối với họ. Được biết, Smart Contract là hợp đồng thông minh được thực hiện dựa trên nền tảng của công nghệ blockchain, mà khi sử dụng các bạn phải tuân thủ một loạt điều kiện nghiêm ngặt. Vậy Smart Contract là gì? Hãy cùng chúng tôi – Forexno1 khám phá chi tiết thông qua bài viết sau. 

Smart Contract là gì?

Hiểu đơn giản về Smart Contract là gì?

Smart Contract được dịch là Hợp đồng thông minh, vốn là chương trình ra đời dựa trên nhiều quy tắc và các lệnh khác nhau được khởi tạo trên nền tảng blockchain. Hợp đồng thông minh tương tự như một hợp đồng kỹ thuật số vậy. Vì tất cả các bên tham gia trong hợp đồng đều phải thực thi và được điều chỉnh nghĩa vụ dựa trên một bộ quy tắc cụ thể. Một bộ mã máy tính sẽ xác định các quy tắc này. Mặt khác, mọi nút trên mạng đều phải sao chép và áp dụng theo bộ quy tắc đó. 

Về cơ bản, quá trình phát triển và thiết lập các giao thức không được phép (nghĩa là những giao thức không có xác thực) sẽ được đơn giản hóa nhờ có hợp đồng thông minh. Smart Contract sẽ chỉ ra một đoạn mã chạy trên một hệ thống phân tán, hay còn gọi là nền tảng blockchain để giúp quá trình nêu trên diễn ra dễ dàng hơn. 

Ý nghĩa của hợp đồng thông minh

• Hai bên tham gia thực hiện Smart Contract không cần nắm thông tin hay danh tính của đối phương khi chóng giao kết hợp đồng ràng buộc. Vì hợp đồng thông minh được thực hiện thông qua nền tảng giao dịch của công nghệ blockchain nên các bên tham gia cũng không cần phải tin tưởng lẫn nhau.
• Nếu các điều khoản trong hợp đồng không được thỏa mãn thì hợp đồng có thể không được thực thi. 
• Các bên trung gian không cần thiết phải xuất hiện trong các hợp đồng thông minh nên các nhà đầu tư có thể giảm đáng kể chi phí hoạt động. 
• Các blockchain khác nhau sẽ thực hiện các hợp đồng thông minh theo cách thức khác nhau. Chẳng hạn như Cosmos có WASM, còn Polkadot thì có Ink! … Tuy nhiên, nổi tiếng nhất trong danh sách này vẫn chạy trên Máy ảo Ethereum (EVM). Đó là một hợp đồng thông minh.

Cơ chế hoạt động của Smart Contract 

Để quá trình phát triển cũng như tham gia vào hợp đồng thông minh diễn ra trơn tru và hiệu quả thì bạn cần nắm rõ cơ chế hoạt động của dạng hợp đồng này. Thoáng nghe thì thấy nội dung của phần này khá cầu kỳ và khó hiểu, tuy nhiên những giải đáp dưới đây chắc chắn mang đến nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc. 

Tuyên bố “Nếu…thì…”

Có thể hiểu đơn giản, hợp đồng thông minh có cơ chế hoạt động tương tự như những chương trình xác định. Cụ thể, chúng sẽ thực hiện các tác vụ cụ thể, đã được lập trình trước đó ngay khi các điều kiện được đáp ứng. Vậy nên các hợp đồng thông minh sẽ tuân chủ chặt chẽ theo tuyên bố “nếu… thì…”

Trong hệ sinh thái của Ethereum, các hợp đồng thông minh còn giữ nhiệm vụ đứng ra chịu trách nhiệm thực thi và quản lý tất cả các hoạt động diễn ra trên nền tảng blockchain trong quá trình tương tác lẫn nhau giữa người dùng (địa chỉ). Trong đó, địa chỉ không phải là hợp đồng thông minh mà được xem như là một tài khoản được sở hữu bên ngoài (EOA). Do đó, những hợp đồng thông minh nào chịu sự kiểm soát của máy tính và EOA đồng thời cũng sẽ được kiểm soát bởi người dùng. 

Mã hợp đồng và khóa công khai

Một hợp đồng thông minh Ethereum sẽ có một mã hợp đồng và hai khóa công khai. Trong đó, khóa công khai ban đầu sẽ do những tác giả hợp đồng tạo ra. Trong khi đó, khóa còn lại sẽ đại diện cho các loại hợp đồng chính. Song song đó, nó cũng đóng giữ nhiệm vụ của một mã nhận dạng kỹ thuật số duy nhất cho mỗi hợp đồng thông minh. Như đã trình bày, smart contract sẽ được thực hiện dựa trên công nghệ blockchain. Đặc biệt khi một tài khoản độc lập (EOA) hoặc một hợp đồng thông minh khác gọi chúng thì hợp đồng thông minh mới được kích hoạt. Tuy nhiên, trong lần kích hoạt đầu tiên phía gọi Smart Contract luôn từ EOA (người dùng).

Ưu điểm và hạn chế của Smart Contract là gì?

Việc phân tích ưu điểm và hạn chế của Smart Contract là gì luôn là vấn đề quan trọng, cần được khai thác khi bạn đọc tìm hiểu về bất kỳ công cụ nào. Tương tự như những công cụ khác, hợp đồng thông minh cũng có một số ưu điểm và hạn chế mà bạn cần nắm rõ. Tiếp theo đây, chúng tôi sẽ trình bày cụ thể các khía cạnh này của hợp đồng thông minh để bạn đọc có được cái nhìn khách quan nhất. 

Về ưu điểm

Hợp đồng thông minh cung cấp những tính năng tương tự một bộ mã hóa với khả năng thực hiện các thao tác lập trình. Đồng thời, hợp đồng thông minh cũng có thể tùy chọn điều chỉnh cao, nó có thể được thiết kế và phân bố dưới nhiều hình thức và phương pháp khác nhau. Từ đó, người dùng cũng sẽ có nhiều dịch vụ hơn với hiệu quả cao. 

Ngoài ra, hợp đồng thông minh còn được đánh giá giống với các chương trình phân quyền. Tức là hợp đồng thông minh Smart Contract có thể hoạt động theo dạng tự thực hiện mà không bị bất kỳ bên nào tác động để đảm bảo tính minh bạch đối với người dùng, duy trì tính bảo mật và an toàn thông tin cho các giao dịch của người dùng. Bên cạnh đó sử dụng hợp đồng thông minh có thể giảm thiểu được các chi phí hoạt động khác như chi phí để thuê bên trung gian. Nếu được sử dụng đúng cách, hợp đồng thông minh có thể tăng hiệu quả hoạt động và giảm chi phí quản lý không cần thiết.

Về nhược điểm

Do tính chất của hợp đồng thông minh là dựa vào nền tảng công nghệ blockchain nên không thể thay đổi hoặc thao túng, đây là lợi thế nhưng mặt trái của nó vẫn tồn tại. Tức là khi tạo bạn muốn thay đổi một hợp đồng thông minh vừa được tạo ra thì lựa chọn duy nhất của bạn là bỏ hợp đồng này và viết lại một hợp đồng mới. Có thể thấy, tính bất biến là một lợi thế lớn, nhưng cũng chính là nhược điểm của hợp đồng thông minh. 

Ví dụ: 

Một tổ chức tự trị phi tập trung “The DAO” bị tấn công vào năm 2016 khiến hàng triệu ETH bị hacker đánh cắp. Khi đó, lỗi do sai sót trong các mã hợp đồng thông minh có thể là nguyên nhân chính. 

Vì Smart Contract là bất biến, nên việc các nhà đầu tư chỉnh sửa mã của mình là bất khả thi. Hệ quả cuối cùng đã dẫn đến một đợt hard fork, tạo ra Ethereum Classic và Ethereum. Hơn nữa, Smart Contract cũng là sản phẩm từ công nghệ blockchain, dù cho blockchain chưa được bảo hộ về mặt pháp lý. Tức là người dùng sẽ không nhận được một tấm vé bảo hộ từ chính phủ nếu hợp đồng thông minh thất bại. 

Có lập luận cho rằng, các hệ thống tập trung mang đến nhiều giải pháp, hãy phương pháp chữa cháy và các chức năng hiệu quả từ hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, điểm khác biệt rõ nhất là việc Smart Contract chỉ chạy trên mạng ngang hàng (P2P) phi tập trung thay vì trên máy chủ trung tâm.

Rủi ro đến từ Smart Contract là gì?

Vậy những rủi ro của Smart Contract là gì? Như chúng tôi đã đề cập trong phần đầu của bài viết, hợp đồng thông minh chỉ đơn giản là một đoạn mã hoạt động dựa chuỗi khối do con người tạo ra. Chúng không thông minh mà thực tế, chúng hoạt động dựa trên cách thức nhà phát triển mô tả, thiết lập và cài đặt chứ không phải theo cách mà các nhà phát triển nghĩ rằng chúng nên làm. Thế nên, các hợp đồng thông minh vẫn tiềm ẩn rủi ro, nguy hiểm khi sử dụng vì mã dễ bị tấn công và trục trặc do lỗi.

Năm 2021 diễn ra một vài vụ tấn công khiến nhiều dự án bị thiệt hại nghiêm trọng. Các nhà đầu tư có thể tìm kiếm thêm những thông tin này trên công cụ tìm kiếm Google để hiểu rõ hơn. Các bạn cũng cần lưu ý rằng, những nhược điểm trong hợp đồng thông minh là cái giá phải trả cho lợi ích mà nó mang lại nên không thể sửa đổi được. Không may là quá trình viết ra các điều kiện chẳng hạn như B nhưng bạn viết nhầm thành A, hay sai sót trong thời gian thanh toán mã thông báo cho quỹ, hay cho đội… thì bạn phải kiên nhẫn và tạo hợp đồng thông minh lại từ những bước đầu tiên.

Ứng dụng của Smart Contract trong Crypto

Mặc dù mang đến nhiều lợi ích như thế nhưng Smart Contract vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, cũng như các nhược điểm. Vậy dạng hợp đồng thông minh này sẽ được người chơi tận dụng như thế nào trong thị trường Crypto? Các bạn sẽ bắt gặp hình ảnh của Smart Contract nhiều nhất ở đâu? Cách tìm kiếm hợp đồng thông minh này là gì?

Về cơ bản, các hệ thống tập trung luôn là nơi khởi nguồn của các ứng dụng liên quan đến tài chính và tiền ảo. Đa phần đều được thiết kế dựa trên nền tảng công nghệ blockchain và Smart Contract cũng như thế.

Thông qua những tính năng mà hợp đồng thông minh cung cấp, các nhà đầu tư có thể tự mình thiết kế ra những trường hợp khác nhau, phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. Điển hình như việc các bạn tạo ra ví tiền điện tử để lưu trữ tiền xu và mã thông báo, hay sàn giao dịch phi tập trung (DEX), trò chơi và NFT…  chẳng hạn.  

Lời kết

Smart Contract là gì, đánh giá tổng quan về hợp đồng thông minh dựa trên ưu điểm và hạn chế cùng nhiều khía cạnh liên quan đã được trình bày cụ thể trong bài viết. Hy vọng bạn đọc đã có thêm nhiều thông tin hữu ích về một thuật ngữ chuyên ngành không kém phần quan trọng trên thị trường mà Exness Hướng Dẫn chia sẻ. Qua đó, tích lũy thêm nhiều kiến thức cho riêng mình trên hành trình trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp. Chúc các bạn thành công.

Xem thêm:

Ủy nhiệm chi là gì? Cách viết ủy nhiệm chi hợp lệ như thế nào?

Trade quỹ là gì? Cần tuân thủ điều kiện như thế nào để được trade quỹ?