Sàn DEX, hay còn gọi là sàn giao dịch tiền mã hóa phi tập trung đang nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư. Trước tình hình tin tặc dễ dàng tấn công người dùng, gây thiệt hại hàng tỷ USD, hay các giao dịch chứa nhiều rủi ro mất trắng trên thị trường tiền điện tử khiến nhu cầu tìm kiếm một địa điểm giao dịch an toàn tăng lên. Cũng vì thế mà sàn DEX ra đời. Vậy thế nào là sàn giao dịch DEX? Hãy khám phá ngay trong bài viết dưới đây của Forexno1 nhé.
Sàn DEX là gì?
Sàn DEX được biết đến như một sàn giao dịch phi tập trung. Với sàn DEX, các giao dịch về tiền mã hóa sẽ được tiến hành ngang hàng (P2P) giữa những người sử dụng trên nền tảng blockchain và không cần sự hỗ trợ của bên thứ ba. Có thể hiểu rằng, bạn sẽ giữ thế chủ động trong việc quản lý tiền và tài sản của mình. Điều này cũng đồng nghĩa với việc bạn không phải gửi gắm niềm tin của mình vào sàn giao dịch như các sàn giao dịch tiền điện tử tập trung (CEX). Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về sàn DEX, bài viết sẽ trình bày cụ thể một số một hình trao đổi DEX thông dụng hiện nay.
Sổ đặt hàng trực tuyến (On – Chain orderbooks)
Thông qua sổ đặt hàng trực tuyến, toàn bộ giao dịch đều sẽ được ghi lại trong blockchain. Ngoài ra, hệ thống cũng sẽ gửi những yêu cầu liên quan đến việc tất cả các nút giao dịch tham gia đều phải xác nhận giao dịch. Khi đó, người dùng phải trả mức phí cao, cùng với khoảng thời gian chờ đợi khá dài để hoàn tất giao dịch. Trong đó, Bitshares và StellarTem là 2 sàn giao dịch phổ biến sử dụng mô hình này.
Sổ đặt hàng ngoài chuỗi (Off – Chain orderbooks)
Thông qua sổ đặt hàng ngoài chuỗi, các đơn đặt hàng sẽ được lưu trữ trên một máy chủ trung tâm, thay vì blockchain và không phụ thuộc vào tốc độ giao dịch. Tuy nhiên, người dùng không cần quá lo lắng khi giao dịch với mô hình này. Theo đó, bạn cần đảm bảo quyền lưu giữ và quản lý tài sản cá nhân. Mô hình sổ đặt hàng ngoài chuỗi có tốc độ giao dịch ưu việt, cùng với mức phí hợp lý hơn so với mô hình sổ đặt hàng trên chuỗi. Trong đó, Binnace DEX, EtherDelta và 0x là những cái tên đi đầu trong quá trình thay thế sử dụng thành công mô hình Off – Chain orderbooks.
AMM (Automated Market Makers)
Sàn DEX với mô hình AMM sử dụng các hợp đồng thông minh để tạo nhóm thanh khoản tự động nhằm thực hiện các giao dịch trên sàn thay cho sổ đặt hàng như các mô hình nêu trên. Nhìn chung, AMM được đánh giá cao về độ thân thiện với người dùng. Vì các giao dịch trên DEX AMM được thực hiện theo chuỗi nên người dùng sẽ phải thanh toán phí giao dịch. Trong đó, Uni Swap, Pancake Swap, Sushi Swap… là những sàn AMM DEX là những sàn ứng dụng thành công mô hình AMM.
PMM (Proactive Market Maker)
Mô hình PMM sử dụng Giá Oracle để giảm thiểu tình trạng trượt giá, đồng thời cải thiện sự ổn định của giá cả so với mô hình AMM. Trong đó, các nhà cung cấp tính thanh khoản bị gặp phải thua lỗ bất thường. Ngoài ra, người dùng có thể trải nghiệm mô hình PMM DEX thông qua sàn DODO Exchange.
Phân biệt DEX và CEX như thế nào?
Người dùng có thể dễ dàng nhận ra điểm khác biệt cơ bản giữa DEX và CEX (các sàn giao dịch tập trung như là Binance hay Coinbase…) nằm ở yếu tố bảo mật, lưu trữ, cũng như ẩn danh. Cụ thể sẽ được chúng tôi nêu rõ thông qua bảng tổng hợp dưới đây.
| Tiêu chí | Sàn CEX | Sàn DEX |
| Tính bảo mật và độ an toàn | Sàn CEX vẫn có tỷ lệ bị tin tặc tấn công dù đã trang bị những giải pháp bảo vệ tối ưu. Khi đó, người dùng có thể mất trắng toàn bộ tài sản có trong tài khoản. | Hệ thống bảo mật thông tin của sàn DEX được trang bị trên một blockchain, cùng các hợp đồng thông minh và mạng ngang hàng. Chính vì thế mà tỷ lệ bị tấn công bởi các hacker được giảm thiểu tối đa trên sàn giao dịch này. |
| Quyền kiểm soát quỹ | Mọi giao dịch và tài sản của khách hàng đều do sàn CEX kiểm soát và quản lý. | Với sàn DEX, khách hàng được phép kiểm soát toàn bộ tài sản của mình một cách trực tiếp vì họ có toàn quyền nắm giữ khóa cá nhân của ví. |
| Tính ẩn danh | Do CEX luôn tuân thủ tuyệt đối các quy định của chính phủ về KYC và AML nên giao dịch ẩn danh là điều bất khả thi đối với sàn giao dịch này. | Ngược lại với CEX, sàn DEX cho phép người dùng tự do giao dịch ẩn danh và bỏ qua giai đoạn xác minh. |
| Tính rõ ràng và xác thực | CEX hoàn toàn có khả năng thao túng và sử dụng tài sản của khách hàng. Theo đó, họ có thể giả mạo các giao dịch, đồng thời điều chỉnh xu hướng của các giao dịch theo chủ đích riêng nhằm trục lợi. | Sở hữu công nghệ blockchain có ưu điểm minh bạch và công bằng trên sàn giao dịch của mình, nên DEX không thể nào thao túng tài sản, hay can thiệp và làm gián đoạn các giao dịch của người dùng. |
| Phí giao dịch | Sàn CEX tính phí giao dịch người dùng và có sự khác biệt về mức phí giữa các sàn trên thị trường. | Các giao dịch sẽ được khớp lệnh trên blockchain mà không bị tính phí hay chỉ tốn một mức phí rất thấp. |
| Tốc độ giao dịch | Thời gian hoàn tất mỗi giao dịch trung bình trong khoảng 10 mili giây. | Thời gian hoàn tất mỗi giao dịch tối thiểu là 15 giây. |
| Mật khẩu | Mật khẩu được gửi đến cho người dùng ngay sau khi xác nhận tại sàn. | Người dùng sẽ không thể khôi phục tài sản của mình nếu sơ ý làm mất 12 cụm từ khôi phục ví. |
| Cách sử dụng | Thao tác sử dụng trên sàn đơn giản, dễ thực hiện với bất kỳ ai dù là người mới gia nhập vào thị trường. | Thao tác sử dụng khá rườm rà nên người dùng buộc phải có kiến thức và kỹ năng. |
Ưu điểm và hạn chế của sàn DEX là gì?
Như một con dao hai lưỡi, sàn DEX cũng như bao sàn giao dịch khác với các khía cạnh lợi và hại tồn tại song song. Thế nên bên cạnh những đặc điểm nổi bật của mình, sàn DEX vẫn có những hạn chế nhất định như là không phải chạy KYC khi giao dịch hay người dùng được trao quyền kiểm soát tài sản của mình. Cụ thể hai mặt lợi và hại của DEX sẽ được trình bày cụ thể như sau:
Ưu điểm của DEX
Đầu tiên, bài viết sẽ lần lượt phân tích các lợi ích mà DEX cung cấp nhằm “ghi điểm” với người dùng. Cụ thể:
Không phải KYC
Người dùng buộc phải xác minh ID của mình (KYC) trên toàn bộ các sàn giao dịch CEX khi tiến hành giao dịch. Trong khi DEX chỉ yêu cầu người dùng sở hữu ví điện tử mà không phải cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào. Thế nên người dùng có thể an tâm thực hiện các giao dịch mà không phải lo ngại về việc xác nhận hợp pháp, hay các vấn đề về đánh cắp dữ liệu.
Không có rủi ro về việc trao đổi
Cụ thể, sàn DEX bảo mật các thông tin của người dùng và tài sản của khách hàng trên blockchain bởi hàng triệu nút trên mạng nên gần như không thể tấn công sàn DEX. Trong khi đó, sàn CEX tiềm ẩn nhiều rủi ro khiến đây là một nơi cám dỗ để các tin tặc tấn công và đánh cắp tài sản của người dùng.
Về quản lý tài sản
Sàn DEX cho phép người dùng toàn quyền sử dụng tài sản, cũng như chặn quyền truy vập của người dùng bất kỳ lúc nào mà không cần phê duyệt. Tất cả các giao dịch được thực hiện ở đây đều ngang hàng nhờ hợp đồng thông minh, với quyền sở hữu tài sản của người dùng.
Tính ẩn danh và độ bảo mật cao
Về tính ẩn danh, sàn DEX cung cấp khả năng ẩn danh cho người dùng. Theo đó, sàn giao dịch chỉ nắm được số lượng ví chứ không biết được bạn là ai.
Về độ bảo mật, thì so với sàn giao dịch CEX, sàn DEX mang đến hệ thống bảo mật an toàn hơn vì hạn chế tối đa lỗ hổng mà tin tặc có thể nhắm vào.
Bổ sung các mã thông báo để giao dịch
Một vài mã thông báo mới không được trình bày trên sàn giao dịch CEX, trong khi sàn giao dịch phi tập trung (DEX) lại cấp quyền giao dịch các mã thông báo này cho người dùng của họ.
Hạn chế của DEX
- Trải nghiệm người dùng còn kém: Hạn chế lớn nhất khiến sàn DEX mất điểm với người dùng là vì tính khó sử dụng của nền tảng. Theo đó, người dùng sẽ phải thực hiện nhiều thao tác rườm rà để thực hiện giao dịch. Cụ thể là trường hợp kết nối với DApp và cài đặt thêm một ứng dụng khách DEX độc lập để có thể giao dịch với nền tảng.
- Thiếu tính thanh khoản: Theo đó, sàn DEX cung cấp tính thanh khoản thấp hơn nhiều so với CEX. Nguyên nhân đến từ việc số lượng các nhà đầu tư sử dụng DEX còn rất ít.
- Độ trễ giao dịch: Vì các đơn đặt hàng đều được hệ thống tiến hành trên blockchain nên người dùng sẽ gặp phải việc chậm lệnh do phải chờ một nút trong hệ thống xác nhận. Thế nhưng, các mô hình cải tiến như Hybrid Liquidity DEX đã khắc phục đáng kể tốc độ giao dịch này.
- Phí giao dịch cao: Không phải giao dịch nào trên DEX cũng yêu cầu một mức phí cao. Thế nhưng nếu người dùng giao dịch trong trạng thái mạng bận, hay mạng sẽ bận thì phí giao dịch sẽ cao bất thường.
- Không hỗ trợ giao dịch fiat: Khác hẳn với sàn giao dịch CEX, người dùng tại sàn giao dịch phi tập trung không thể trao đổi tiền tệ fiat để lấy tiền điện tử.
Điểm danh một số sàn DEX uy tín trên thị trường
Như các thông tin đã được đề cập phía trên, sàn phi tập trung (DEX) đang nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư với những lợi ích tuyệt vời. Ngay khi nhận thấy được sự hấp dẫn của mô hình giao dịch này, các nhà đầu tư cần tìm hiểu các sàn giao dịch DEX uy tín, hàng đầu để trải nghiệm các tính năng nêu trên.
Sàn Uniswap
Cái tên đầu tiên cung cấp các dịch vụ theo mô hình phi tập trung uy tín là sàn Uniswap. Sàn sử dụng mô hình tạo lập thị trường tự động AMM và chạy trên chuỗi khối Ethereum. Đồng thời, Uniswap cho phép khách hàng giao dịch các mã thông báo tiêu chuẩn ERC – 20 với nhau. Trong đó, Uniswap V3 là phiên bản cải tiến mới nhất của sàn với tính năng Optimism giúp tối ưu khả năng giảm thiểu chi phí gas. Thậm chí, các hạn chế như rủi ro đội giá, giảm giá như phiên bản Uniswap 2 được giảm thiểu đáng kể.
Sàn PancakeSwap
Cái tên tiếp theo, tiếp sau Uniswap là sàn giao dịch PancakeSwap với mô hình tiếp thị tự động Automated Market Makers (AMM). Theo đó, người dùng cũng được phép trao đổi các mã thông báo tiêu chuẩn BEP – 20 trên chuỗi khối Binance Smart Chain (BSC). Sàn giao dịch phi tập trung PancakeSwap cũng tạo cơ hội để người dùng kiếm được nguồn lợi nhuận đáng kể khi tạo ra thanh khoản, canh tác hoặc đặt cược. PancakeSwap quy định mức phí giao dịch thấp hơn so với Uniswap. Kèm theo đó là tốc độ xử lý giao dịch tối ưu nhờ hoạt động tại chuỗi Binance Smart Chain.
Sàn 1 Inch
Cuối cùng trong danh sách top 3 sàn giao dịch DEX uy tín là 1 Inch. Với sàn giao dịch 1 Inch, bạn có thể giao dịch token với giá cao nhất hiện tại. Sàn hiện đang hoạt động với các blockchains Polygon, Ethereum và Binance Smart Chain. Cũng như 2 sàn giao dịch DEX kể trên, 1 Inch cũng hỗ trợ khách hàng trao đổi mã thông báo ERC – 20 tiêu chuẩn. Thậm chí, sàn còn ra mắt Chi GasToken (CHI) để giảm thiểu chi phí giao dịch cho khách hàng của mình.
Lời kết
Qua bài viết hướng dẫn về sàn DEX là gì, chúng tôi hy vọng bạn đọc sẽ có thêm thông tin hữu ích cho mình trên hành trình đầu tư và tìm kiếm lợi nhuận. Nhìn chung, DEX không thể thay thế hoàn toàn cho CEX nhưng nó là một giải pháp nâng cấp để thúc đẩy quá trình giao dịch diễn ra suôn sẻ và hiệu quả hơn. Thế nhưng là một nhà đầu tư, bạn cần có kiến thức vững vàng để có thể cân nhắc, cẩn trọng với các tính năng bảo mật trang web để hạn chế tối đa rủi ro khi đầu tư.
Xem thêm:
Top các sàn chứng khoán đáng tham khảo nhất tại Việt Nam
Top các sàn giao dịch tiền ảo uy tín hàng đầu nên biết
Tổng họp các sàn Forex có Spread thấp nhất trên thị trường
Top 5 sàn Forex bonus hấp dẫn mà trader không thể bỏ qua
Tôi là Võ Chí Quang hiện là CEO của Exness – Trang website chuyên cung cấp các thông tin uy tín và chi tiết liên quan đến sàn giao dịch Exness.
