Blockchain là gì? Tất tần tật về blockchain cho người mới

Blockchain là gì? Đây luôn là thắc mắc của nhiều nhà đầu tư khi tìm hiểu về thị trường tài chính. Nhìn chung, công nghệ blockchain là một bước phát triển tuyệt vời của nhân loại với nhiều ưu điểm nổi bật và tính bảo mật cao. Có thể xem blockchain như một cuộc cách mạng về công nghệ với nhiều đột phá. Hãy cùng sàn Exness khám phá chi tiết hơn về thuật ngữ blockchain này bạn nhé!

Blockchain là gì?

Khái niệm blockchain

Blockchain là thuật ngữ mô tả một trong những công nghệ chuỗi khối. Công nghệ này sở hữu hệ thống mật mã vô cùng phức tạp như các các sổ cái của công ty. Nơi được biết đến như một địa chỉ ghi chép dòng tiền của doanh nghiệp và được giám sát gắt gao. Trong sổ cái, các giao dịch sẽ được lưu lại trong một mạng ngang hàng. Chính vì thế, mọi thông tin sẽ được blockchain truyền đi một cách an toàn và bảo mật. 

Cũng có thể nói blockchain là một sổ cái kỹ thuật số với nhiệm vụ phân tán, lưu trữ tất cả các loại dữ liệu một cách nhanh chóng và hiệu quả. Mặt khác, blockchain còn có thể ghi nhớ đầy đủ các dữ liệu về giao dịch tiền điện tử, quyền sở hữu NFT hoặc định nghĩa về hợp đồng thông minh (smart contract). Loại thông tin này cũng có thể được lưu trữ trong các cơ sở dữ liệu thông thường. Tuy nhiên, điểm khác biệt ở blockchain là tính chất phi tập trung. Thay vì được quản lý tập trung ở một nơi là quản trị viên trung tâm, thì nhiều bản sao tương tự nhau thuộc cơ sở dữ liệu blockchain được lưu giữ đầy đủ nhất trên nhiều thiết bị khác nhau và được phân bổ trên toàn hệ thống. Các nút sẽ đại diện cho những máy tính riêng lẻ này.

Blockchain – Sự tổng hợp của 3 chuỗi công nghệ

Tiếp theo trong phần blockchain là gì, chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn đọc 3 chuỗi công nghệ làm nên blockchain hiện nay. Cụ thể:

• Mã hóa: Đây là dạng công nghệ chuỗi khối áp dụng hệ thống khóa công khai và các hàm băm để đảm bảo quyền riêng tư, sự rõ ràng, tính minh bạch và toàn vẹn cho hệ thống. 
• Mạng ngang hàng: Với công nghệ mạng ngang hàng, mỗi nút xuất hiện trên mạng vừa được xem như là máy khách, vừa được hiểu là một máy chủ, có nhiệm vụ lưu trữ một bản sao của ứng dụng. 
• Lý thuyết trò chơi: Cuối cùng là sự kết hợp của lý thuyết trò chơi. Trong đó, tất cả các nút tham gia đều sẽ tuân thủ theo quy tắc của trò chơi đồng thuận, cụ thể là PoW, PoS… Ngoài ra, động lực kinh tế cũng sẽ đóng vai trò thúc đẩy và khuyến khích trong công nghệ này.

Phân loại hệ thống Blockchain 

• Công khai: Tất cả người dùng đều được phép đọc và ghi dữ liệu trên hệ thống blockchain. Quá trình xác thực giao dịch yêu cầu có sự xuất hiện của nhiều nút. Thế nên quá trình tấn công hệ thống blockchain của tin tặc sẽ không khả thi và vô cùng tốn kém. Một số cái tên cung cấp blockchain công khai thông dụng như là Bitcoin, Ethereum… 
• Riêng tư: Hệ thống blockchain riêng tư sẽ có sự xuất hiện của một bên thứ 3 đáng tin cậy và giữ vai trò lưu trữ dữ liệu. Thế nên người dùng sử dụng hệ thống này chỉ có thể đọc dữ liệu và không có quyền ghi. Chính vì yếu tố riêng tư, nên hệ thống chỉ cho phép một số thiết bị tham gia vào quá trình xác thực giao dịch. Điều này tối ưu hóa thời gian hoàn thành giao dịch hơn. Chẳng hạn như Ripple là một dạng blockchain riêng tư, với 20% số nút có thể bị lừa và chỉ 80% còn lại duy trì trạng thái ổn định. 
• Quyền Permissioned (hay còn gọi là consortium): Cũng được thiết lập dưới dạng riêng tư, nhưng được bổ sung thêm một vài chức năng. Hình thức này được kết hợp giữa công cộng và tư nhân. Một số ví dụ thường thấy là các ngân hàng và tổ chức tài chính liên doanh sử dụng blockchain của riêng mình.

Các phiên bản của công nghệ Blockchain

Công nghệ blockchain hiện nay xuất hiện dưới 3 phiên bản nâng cấp theo từng thời kỳ. Trong đó, mỗi phiên sẽ sở hữu những ưu và nhược điểm riêng biệt mà bạn cần nắm rõ. Cụ thể: 

• Công nghệ Blockchain 1.0 – Tiền tệ và Thanh toán: Với phiên bản đầu tiên này thì tiền điện tử chính là ứng dụng chính. Các tính năng của công nghệ Blockchain 1.0 bao gồm chuyển đổi tiền tệ, chuyển tiền và tạo hệ thống thanh toán kỹ thuật số. Đó chính là lĩnh vực mà chúng tôi nắm rõ nhất. Cũng vì thế mà nhiều người nhầm lẫn rằng Bitcoin và blockchain tương tự với nhau, cùng là một hệ thống. 
• Công nghệ Blockchain 2.0 – Tài chính và Thị trường: Công nghệ tiếp theo chủ yếu phát triển các ứng dụng xử lý tài chính và ngân hàng. Trong đó có thể kể đến tính năng mở rộng quy mô chuỗi khối, sử dụng các ứng dụng tài chính và thị trường. Kèm theo đó là các loại tài sản thông dụng như cổ phiếu, séc, nợ phải trả, quyền sở hữu và toàn bộ những yếu tố liên quan đến hợp đồng. 
• Công nghệ Blockchain 3.0 – Theo dõi Thiết kế và Vận hành: Sự phát triển của công nghệ Blockchain 3.0 đã thành công đưa blockchain vượt ra khỏi ranh giới tài chính, phá vỡ vùng an toàn ban đầu. Từ đó mở rộng ở những lĩnh vực khác như giáo dục, chính phủ, y tế và nghệ thuật.

Đặc điểm của công nghệ Blockchain

Blockchain được phát triển mạnh mẽ và không ai có thể giả mạo hay phá hủy nó. Trên khía cạnh lý thuyết, Blockchain chỉ có thể bị xâm nhập và bẻ khóa bởi máy tính lượng tử mới. Ngoài ra, công nghệ blockchain cũng sẽ biến mất nếu không có Internet. Khi nhắc đến công nghệ blockchain, thì không thể bỏ qua những đặc điểm ưu việt sau:

• Bất biến: Tính bất biến của công nghệ blockchain được thể hiện qua việc không thể thay đổi dữ liệu. Trong đó người dùng có thể chỉnh sửa, nhưng được lưu lại trong lịch sử và nằm trong hệ thống mãi mãi. 
• Bảo mật: Mọi thông tin và dữ liệu đều được hệ thống phân cấp và đảm bảo an toàn, bảo mật. 
• Tính minh bạch: Tất cả người dùng đều được phép theo dõi dữ liệu blockchain di chuyển từ địa chỉ này sang địa chỉ khác. Đồng thời, cũng được quyền xem toàn bộ lịch sử của địa chỉ đó. 
• Hợp đồng thông minh: Các hợp đồng kỹ thuật số có thể tự vận hành mà không cần bên thứ ba hỗ trợ, nhờ có mã If-This-Then-That (IFTTT).

Cách thức vận hành của Blockchain là gì?

Khối và chuỗi của một mạng blockchain

Ban đầu, blockchain không được gọi một cách ngẫu nhiên mà được mô tả dưới dạng một “chuỗi” do sự kết hợp của nhiều “khối” dữ liệu riêng lẻ tạo thành. Các “khối” mới sẽ hình thành và bổ sung vào “chuỗi” khi có sự xuất hiện của những dữ liệu mới. Điều này đồng nghĩa với việc toàn bộ các nút phải cập nhật phiên bản blockchain thường xuyên để dữ liệu đồng nhất với nhau. 

Phương thức nghiên cứu và phát triển các khối mới này tương tự với việc tạo ra chìa khóa lý giải độ an toàn của các blockchain vậy. Hầu hết các nút đều phải thực hiện quá trình xác minh và xác nhận tính đúng đắn của dữ liệu trước khi thêm khối mới vào sổ cái kỹ thuật số. Ngoài ra, tiền điện tử cũng cho phép thực hiện quá trình xác minh các giao dịch mới trong một khối. Đồng thời, giúp đảm bảo rằng các giao dịch không chứa hình thức gian lận nào hoặc tiền chưa được sử dụng nhiều lần. 

Quá trình này có những điểm khác biệt so với cơ sở dữ liệu và bảng tính độc lập. Những hệ thống nêu trên có thể được sửa đổi một cách nhanh chóng và đầy đủ mà không cần có sự xuất hiện của con người. Một chuyên gia blockchain đã phát biểu rằng: “Các khối được liên kết an toàn với nhau, tạo thành một chuỗi kỹ thuật số an toàn từ đầu đến cuối của sổ cái.” Chính vì thế mà hầu hết các giao dịch đều sử dụng khóa riêng tư để bảo mật. Tức là khi các nút muốn xử lý các giao dịch thì phải giải được các bài toán phức tạp.

Blockchain công khai và Blockchain riêng tư

Chuyên gia tư vấn Blockchain tại Perkins Coie of Blockchain đã phát biểu rằng: “Có cả blockchain công khai và riêng tư. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào các blockchain công khai”. Theo đó, Sarah Shtylman được phép sửa đổi, đọc và viết, cũng như xem các dữ liệu xuất hiện trên hệ thống. Không ai được phép nắm quyền để kiểm soát các nút của blockchain, nên các giao dịch xuất hiện trên blockchain công khai khó có thể bị chỉnh sửa. 

Nếu blockchain công khai trao quyền cho tất cả mọi người thì blockchain riêng tư lại do một tổ chức hoặc nhóm cụ thể kiểm soát và chịu trách nhiệm. Theo đó, chỉ có tổ chức hoặc nhóm cụ thể vừa nêu có thể quyết định ai được mời vào hệ thống của họ. Sau đó, họ được phép quay lại, cũng như sửa đổi các dữ liệu trên blockchain. Nhìn chung, cách blockchain riêng tư vận hành cũng tương tự với quy trình thực hiện một hệ thống lưu trữ dữ liệu nội bộ thông thường. Điểm khác biệt duy nhất chính là việc blockchain riêng tư  được phân phối trên nhiều nút để tăng cường bảo mật.

Ứng dụng của Blockchain là gì?

Chắc hẳn bạn đọc sẽ tò mò về ứng dụng của blockchain là gì sau khi tìm hiệu cụ thể về cách vận hành của hệ thống này. Trên thực tế, công nghệ chuỗi khối được vận dụng để đáp ứng nhiều mục đích khác nhau. Cụ thể

Ứng dụng trong tiền điện tử 

Không thể bỏ qua ứng dụng tiền điện tử khi nhắc đến sự phát triển của công nghệ blockchain. Trong đó có thể kể đến một 2 cái tên tiêu biểu là Bitcoin và Ethereum. Toàn bộ quá trình mua, bán trao đổi hay sử dụng tiền điện tử đều sẽ được lưu trữ đồng thời trên mạng lưới của công nghệ blockchain.  Nhìn chung, công nghệ blockchain sẽ trở nên thông dụng hơn nếu nhiều người sử dụng tiền điện tử. 

Ứng dụng trong hợp đồng thông minh

Ứng dụng tiếp theo của công nghệ blockchain là hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh được đánh giá cao về chức năng tự thực hiện. Theo đó, các hợp đồng kỹ thuật số này cũng sẽ được phát hành một cách tự động sau khi đáp ứng toàn bộ những tiêu chí. 

Chuyển tài sản và Giám sát chuỗi cung ứng

Bên cạnh những ứng dụng nêu trên, blockchain còn được sử dụng để ghi chép và chuyển quyền sở hữu giữa các tài sản khác nhau một cách nhanh chóng. Bạn có thể bắt gặp công nghệ này trong các loại tài sản kỹ thuật số như là NFT, hay nghệ thuật kỹ thuật số và quyền sở hữu video. 

Giám sát chuỗi cung ứng chứa rất nhiều thông tin, nhất là khi hàng hóa di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác. Lưu trữ các thông tin này trên công nghệ blockchain giúp đơn giản hóa quá trình theo dõi trở lại của chuỗi cung ứng. 

Ngân hàng và Quy trình bỏ phiếu

Công nghệ blockchain còn được ứng dụng trong việc xử lý các giao dịch bằng tiền tệ fiat như đô la Mỹ và đồng euro. Nhờ blockchain, tiền gửi ngân hàng được xử lý nhanh chóng và chính xác hơn. Bên cạnh đó là quá trình xác minh các giao dịch ngoài giờ hành chính cũng được thực hiện hiệu quả hơn. 

Một ứng dụng tiềm năng khác của blockchain là ngăn chặn việc bỏ phiếu gian lận. Về lý thuyết, công nghệ blockchain sẽ đảm bảo quá trình bỏ phiếu diễn ra công bằng mà không bị thế lực nào thao túng.

Ưu điểm và hạn chế của công nghệ blockchain 

Sau khi đã tìm hiểu về khái niệm và cách thức hoạt động của blockchain thì bài viết sẽ trình bày cụ thể về ưu điểm và hạn chế của công nghệ này. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết từng khía cạnh bạn nhé. 

Ưu điểm

Vậy ưu điểm của công nghệ chuỗi khối blockchain là gì? Blockchain đang được ưa chuộng và thông dụng với nhiều người dùng trên thế giới. Đặc biệt là khi nó xuất hiện với nhiều chức năng và vai trò khác nhau. Cụ thể: 

• Tăng cường độ chuẩn xác cho các giao dịch: Vì giao dịch trong chuỗi khối cần được xác minh bởi nhiều nút, nên blockchain sẽ giúp hạn chế tối đa sai sót có thể xảy ra. 
• Không có bên thứ ba: Với công nghệ blockchain, bên mua và bên bán sẽ trực tiếp xác nhận và hoàn thành giao dịch nào đó mà không cần trung gian. Việc này giúp tiết kiệm thời gian và khoản phí phải trả cho bên thứ ba như là ngân hàng. 
• Bảo mật bổ sung: Trên lý thuyết, một mạng lưới tương tự như blockchain gần như không thể thực hiện các giao dịch gian lận bởi bất kỳ ai. Nếu muốn gian lận với blockchain, bạn sẽ phải hack tất cả các nút, đồng thời chỉnh sửa toàn bộ dữ liệu được lưu trữ trong sổ cái. 
• Quá trình chuyển tiền dễ dàng và thuận tiện: Blockchain hoạt động 24/7 nên người dùng có thể thực hiện thao tác chuyển tiền vô cùng nhanh chóng mà không phải chờ đợi. Việc mất thời gian để ngân hàng hoặc cơ quan chính phủ xác minh giao dịch theo cách thủ công không còn là vấn đề nhờ blockchain.

Hạn chế

Mặc dù có nhiều ưu điểm nổi bật như thế, nhưng blockchain vẫn có những nhược điểm khiến người dùng e ngại như sau: 

• Giới hạn số lần giao dịch trên giây: Các blockchain phê duyệt các giao dịch dựa vào một mạng lưới phi tập trung lớn hơn. Nên tốc độ di chuyển của chúng sẽ bị giới hạn ít nhiều. Chẳng hạn như việc Bitcoin chỉ có thể hoàn tất 4,6 giao dịch mỗi giây. 
• Chi phí năng lượng cao: Việc đảm bảo tất cả các nút đều hoạt động để duy trì quá trình xác thực giao dịch tiêu tốn khá nhiều năng lượng. Trong khi cơ sở dữ liệu hoặc bảng tính đơn lẻ khác trên thị trường sử dụng ít chi phí hơn cho việc này. Không chỉ các giao dịch dựa trên công nghệ blockchain trở nên đắt đỏ hơn mà thuế môi trường cũng tăng lên đáng kể. 
• Có thể mất tài sản nếu quên khóa mã hóa: Người dùng sẽ không thể khôi phục được tài sản của mình bằng bất cứ giá nào nếu đánh mất khóa mã hóa riêng tư để cấp quyền truy cập vào tài sản. 
• Có thể xuất hiện hoạt động bất hợp pháp: Phân cấp chuỗi khối cải thiện quyền riêng tư và bảo mật hấp dẫn bọn tội phạm. Quá trình giám sát các giao dịch gian lận sẽ khó khăn hơn nhiều so với giao dịch với các ngân hàng uy tín trên thương trường.

Lời kết

Blockchain là gì với những ưu điểm và hạn chế cũng như đánh giá tổng quan về công nghệ chuỗi khối này đã được chúng tôi trình bày cụ thể. Hy vọng những thông tin hướng dẫn vừa rồi sẽ mang đến một cái nhìn tổng quan cho bạn đọc về thuật ngữ blockchain. Giờ đây các bạn có thể tự tin tìm hiểu các thông tin khác về loại tài sản mà bạn đang quan tâm và lên kế hoạch đầu tư.

Xem thêm:

Một số lưu ý về biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp

Phân biệt chi phí cơ hội và chi phí chìm như thế nào?